میثم بن یحیی تمّار، غلام زنی از بنی اسد و عجمی‌تبار بود. امیر مؤمنان علی علیه السلام او را خرید و آزاد  ساخت. میثم ازخواص اصحاب و از یاران سرّّعلی علیه السلام به شمارمی‌آمد.  

او به مقدار قابلیت و ظرفیت خویش از محضر امام علی علیه السلام علم آموخت و آن حضرت او را بر برخی   از اخبار

غیبی و اسرار نهان آگاه ساخت تا جایی که ابن عباس  از محضر میثم استفاده می‌کرد.  

نقل است که امیر مومنان علیه السلام چگونگی کشته شدن میثم را پیش‌گویی و به وی فرمود: تو را بعد از من  دستگیر می‌کنند و به دار خواهند زد. در روز سوم از بینی و دهان تو خون روان خواهد شد و محاسنت را رنگین خواهد ساخت.  

آن گاه امام درختی را که بر اّن میثم را بر دار خواهند کشید به او نشان داد و فرمود: تو در آخرت با من خواهی بود.

پس از شهادت امیرالمومنین علیه السلام میثم پیوسته به نزد آن درخت می‌آمد و نماز می‌گزارد.  

میثم در سال آخر عمر خویش به بیت الله الحرام و سپس به مدینه رفت و در آن جا به دیدارام المومنین ام سلمه شتافت و از احوال امام حسین علیه السلام پرس و جو کرد. ام سلمه به وی گفت: بسیار می‌شنیدم که رسول  خدا صلی الله علیه و آله وسلم سفارش تو را به امیرالمؤمنین علی علیه السلام می‌فرمود. امام حسین علیه  السلام نیز تو را بسیار یاد می‌کند.  

میثم به کوفه بازگشت و در همان سال، یعنی آخر سال 60 هجری، ده روز قبل از ورود امام حسین علیه السلام به عراق، توسط عبیدالله بن زیاد دستگیر شد و به همان نحوی که امام علی علیه السلام خبر داده بود به دار آویخته شد و  به شهادت رسید.  

او اولین مسلمانی بود که به هنگام قتل بر دهانش لگام زده شد.

منابع :      اعیان الشیعه ج10، معجم رجال الحدیث ج 19،‌ تنقیح المقال ج 3،